Twee werelden in één ruimte: hoe student Jens een onzichtbare muur doorbreekt
Dit scenario is je vast niet vreemd. Je zit diep in je studieboeken in de bibliotheek of werkt geconcentreerd in een kantoortuin. Plotseling gaat de deur open. Een schoonmaakkar wordt naar binnen gereden. Er ontstaat een ongemakkelijke stilte. Jij voelt je gestoord in je werk, de schoonmaker met de kar mompelt zachtjes "sorry" en begint snel de prullenbakken te legen of de bureaus schoon te maken. Ogen kruisen elkaar niet. Twee werelden in één ruimte, gescheiden door een onzichtbare muur.
Voor Jens Vervoort (24), masterstudent Industrial Design aan de Technische Universiteit Eindhoven, was dit ongemak het startpunt van zijn missie. "Ik loop hier al zeven jaar rond," vertelt de geboren Limburger. "Ik zag altijd dezelfde gezichten, maar ik kende ze niet. Erger nog: ik merkte dat ze zich verontschuldigden omdat ze 'even moesten schoonmaken'. Terwijl ik dacht: jíj maakt schoon wat wíj vies maken. Waarom zeg je sorry?"
Ongehoorde stemmen
Met zijn afstudeerproject Invisible Hands besloot Jens het script letterlijk om te draaien. Niet gericht op flitsende innovaties of technologische doorbraken, maar op de mensen die de campus draaiende houden: de schoonmakers van Asito. Zijn doel? De ‘unheard voices’ een stem geven en de bubbels waar we allemaal in leven doorprikken door middel van film en interactie.
Jens is geen standaard filmmaker die even binnenvalt, zijn shots draait en weer vertrekt. Hij koos voor de weg van de vertraging. "In het begin had ik niet eens een camera bij me," legt hij uit. "Ik ben gewoon gaan meelopen. Kijken. Luisteren. Vertrouwen winnen."
Wat hij ontdekte in die weken van observatie, veranderde zijn blik. Hij zag geen 'schoonmaakpersoneel', maar vaders, moeders en grappenmakers. Hij zag een wereld met eigen ritmes, routines en trots. "Het is absurd eigenlijk," zegt Jens. "We behandelen ze soms als robots, als onderdeel van het meubilair. Mensen kijken dwars door ze heen, of zien ze pas als er iets níet schoon is. Dan wordt er geklaagd. Maar als het schoon is? Dan zijn ze onzichtbaar."
Tijdens het meelopen verdween de professionele afstand. "Er ontstond een klik. Ineens kreeg ik een kersstol aangeboden van een schoonmaker, of deelden ze verhalen over hun gezin. Persoonlijke dingen die je deelt met vrienden, niet met een voorbijganger. Toen besefte ik: we moeten door die eigen bubbel heen durven breken."
Poetsen om te kunnen kijken
Dat inzicht vertaalt Jens nu naar een spraakmakende installatie die op de campus van de TU/e staat. Verwacht geen saaie filmtentoonstelling. Jens wil dat je voelt wat hij voelt.
Zo plaatst hij een toilet midden in een openbare hal; een plek waar je dat totaal niet verwacht. Het doel? Vervreemding en nieuwsgierigheid. In de installatie moeten bezoekers letterlijk 'schoonmaken' (bijvoorbeeld over een scherm wrijven) om de videobeelden van de schoonmakers te kunnen zien. "Ik wil dat studenten niet passief consumeren, maar fysiek moeite doen om de ander te zien," legt Jens uit.
Het begint met ‘Hoi’
Het uiteindelijke doel is verrassend klein en tegelijkertijd groots. Jens hoeft geen staande ovaties voor de schoonmakers. Hij wil gewoon die ongemakkelijke stilte doden.
"Mijn hoop?" Jens valt even stil. "Ik hoop dat als een student of docent straks de installatie uitloopt en de volgende dag een schoonmaker ziet, diegene niet wegkijkt. Maar gewoon 'hoi' zegt. Of vraagt: 'Hoe was je weekend?'”.
Het klinkt zo simpel, maar volgens Jens is het essentieel. "We zijn allemaal sociale wezens. Een groet, een knikje, even elkaar zien als mens... dat geeft een stofje in je hersenen waar je gelukkig van wordt.”
Bij de uitgang hangt een papieren handdoekrol. Bezoekers schrijven er korte berichten op. Bedankjes, excuses, groeten. Aan het eind van de dag trekt Jens de rol eruit. Een lange strook woorden die normaal niet worden uitgesproken.
"Een voorbijgaande student zegt:
“Als ik nu een vlek op de trap zie, denk ik niet 'gadver'. Ik denk aan het gezicht van de persoon die het straks moet opruimen. En als ik die persoon zie, zeg ik hoi.”
Voor Asito is het project van Jens er één recht uit het hart. Als mensgericht bedrijf weten we als geen ander dat onze kracht ligt bij de collega’s op de werkvloer. Dagschoonmaak helpt daar bijvoorbeeld bij. Wanneer schoonmakers overdag aanwezig zijn, ontstaat er ruimte voor contact, herkenning en wederzijds respect. Het ondersteunen van Jens' project is dan ook een logische stap om die stille krachten de spotlights te geven die ze verdienen. Zodat zij niet alleen trots kunnen zijn op hun werk, maar ook op de plek die ze innemen binnen de maatschappij.
Jens presenteert zijn afstudeerproject vanaf 15 december op Tu/e met alle andere afstudeerprojecten van Industrial design. Jens is inmiddels zijn eigen bedrijf begonnen rondom maatschappelijk thema’s en film: https://fore-productions.com/.
